struktura rynku

gałąź gospodarki

zbiór wszystkich przedsiębiorstw wytwarzających ten sam produkt

korzyści zróżnicowania

korzyści skali; bariery wejścia

bariery wejścia

naturalne; stwarzane przez przedsiębiorstwa; pozostałe

warunki konkurencji doskonałej

bardzo wiele przedsiębiorstw o niewielkim udziale w produkcji gałęzi; standaryzowany, jednorodny towar; doskonała informacja nabywcy o jakości produktu; swoboda wejścia i wyjścia z branży

skutki konkurencji doskonałej

sprzedający ani kupujący nie wpływają na poziom cen, czyli przedsiębiorstwa napotykają poziomą krzywą popytu

decyzje o produkcji w krótkim okresie

cena musi pokryć co najmniej dzienne koszty zmienne

decyzje o produkcji w długim okresie

cena musi pokryć przeciętne koszty całkowite

cena zamknięcia

poniżej tej ceny jedynym sposobem na zmniejszenie strat jest zamknięcie przedsiębiorstwa (nie pokrywa krótkoookresowych przeciętnych kosztów zmiennych)

monopolista

jedyny faktyczny i potencjalny dostawca produktu w danej gałęzi; krzywa popytu na produkty monopolisty jest malejącą krzywą popytu gałęzi, zatem utarg końcowy jest niższy od ceny ostatniej sprzedanej jednoski

monopol różnicujący ceny (dyskrymminujący)

narzuca różne ceny różnym nabywcom; wyższe ceny daje klientom o mniej elastycznym popycie; najczęściej dotyczy usług; obniżając cenę nie traci części dochodu z poprzednich jednostek

rodzaje monopolu

chroniony prawem; wynikający z patentu/licencji; wskutek dostępu do surowców; naturalny

społeczne koszty monopolu

ograniczenie produkcji i podniesienie ceny; nie jest zmuszony do innowacyjności; może narzucać klientowi niekorzystne warunki transakcji (np. dyktowanie cen, dyktowanie warunków w umowach)

konkurencja monopolistyczna

niskie bariery wejścia; wiele przedsiębiorstw; wytwarzają bliskie substytuty; mogą różnicować ceny; często przywiązują klienta do marki wyrobu; mają opadającą krzywą popytu; ograniczone możliwości osiągania korzyści skali (zwłaszcza w usługach)

oligopol

gałąź, w której działa niewielu producentów; istnieją duże bariery wejścia; cena produktów przedsiębiorstwa zależy od wielkości produkcji i działań konsumentów; decyzje o wielkości produkcji zależą od oczekiwanych reakcji rywali

wskaźnik koncentracji

wskaźnik określający szacunkowy poziom zagęszczenia w danej branży; trudno czasem określić zakres rynku np. geograficznie lub względnie produktu

zmowa

tajne lub jawne porozumienie między przedsiębiorstwami; jest zakazana w Polsce (ścigana przez UOKiK) i całej UE (ścigana przez Komisję Europejską)

czynniki ułatwiające powstanie zmowy

zbliżone metody produkcji i koszty przeciętne; stabilny rynek; istnienie firmy dominującej, która może narzucić innym strategię działania

przykłady zmów

ustalanie cen; dzielenie się rynkami; ustalanie wielkości produkcji

zadania UOKiK

dbałość o ogólne bezpieczeństwo produktów; eliminowanie niedozwolonych porozumień umownych; postępowania w sprawie naruszenia zbiorowych interesów konsumentów

narzędzia UOKiK

nakazy zaniechania praktyk; unieważnianie umów; kary finansowe

sposoby dążenia do pozycji monopolistycznej

powolny rozwój; przejęcia (przyjazne lub wrogie); fuzje (konkurencja pionowa lub pozioma)

naturalne bariery wejścia

lokalizacja, minimalna efektywna skala produkcji, skala już istniejących firm, widza i doświadczenie

bariery wejścia stwarzane przez przedsiębiorstwa

rozbudowanie zdolności produkcyjnych, badania i rozwój, kampania reklamowa, patenty

pozostałe bariery wejścia

przepisy prawa