→ Sesja → Начать обучение / Скачать MP3 карточки

Вопрос		Ответ
Kiedy odbyła się pierwsza podróż Kolumba? начать обучение		1492 (3 sierpnia – 15 marca 1493)
Jak nazywała się wyspa, którą Kolumb nazwał San Salvador? начать обучение		Guanahani – w archipelagu Bahamów
Co umożliwiało komunikacje między Europą a Karaibami? начать обучение		Prąd Goldstrom
Dlaczego Kolumb prowadził podwójny dziennik? начать обучение		Aby ukryć prawdziwą długość podróży przed załogą
Co to "Las Capitulaciones de Santa Fe"? начать обучение		Umowa Kolumba z Królami Katolickimi – Tytuły, udziały w zyskach, władza na nowych ziemiach (1492)
Kiedy odbyła się pierwsza podróż Kolumba? Jaki cel? начать обучение		3 sierpnia 1492-15 marca 1493; Droga do Indii na zachód
Pierwsza podróż Kolumba osiągnięciami начать обучение		Odkrycie Bahamów (San Salvador), Hispanioli
Kiedy odbyła się druga podróż Kolumba i jaki cel miała. начать обучение		25 września 1493 - 11 czerwca 1496, kolonizacja
Druga podróż Kolumba osiągnięcia i problem начать обучение		Założenie Isabela, sprowadzenie trzody, uprawy trzciny; Masakra w forcie Navidad, huragan
Co Hiszpanie założyli na Hispanioli w drugiej podróży? начать обучение		Miasto Isabela
Jak nazywał się brat Kolumba, który założył Santo Domingo? начать обучение		Bartolomé Colón
Kto pierwszy zobaczył Ocean Spokojny od strony Ameryki? начать обучение		Vasco Núñez de Balboa
Kto pierwszy zobaczył ląd podczas I podróży? начать обучение		Rodrigo de Triana
Jakie miasto zostało założone po zniszczeniu Isabeli? начать обучение		Santo Domingo (Bartolomé Colón)
Kiedy odbyła się trzecia podróż Kolumba i jej cele начать обучение		30 maja 1498 – 25 listopada 1500; Dalsza eksploracja i obrona swojej pozycji
Trzecia podróż Kolumba osiągnięcia i efekty начать обучение		Odkrycie kontynentalnej Ameryki (Wenezuela – Golfo de Paria); Kolumb i jego brat aresztowani przez królewskiego komisarza Bobadillę za złe zarządzanie
Kiedy odbyła się czwarta podróż Kolumba i cele начать обучение		11 maja 1502 – 7 listopada 1504; Poszukiwanie przejścia na zachód (drogi do Azji)
Czwarta podróż Kolumba osiągnięcia начать обучение		Dotarcie do wybrzeży dzisiejszego Hondurasu, Nikaragui, Panamy; Spotkanie z kupcami Majów (ale nie schodzi na ląd); Okręt tonie na Kubie – wysyła załogę po pomoc; Zobaczył jak Bobadilla wypływa (jego statek zatonął)
Kiedy był traktat z Tordesillas i co robił? начать обучение		1494 – podział Nowego Świata między Hiszpanię a Portugalię
Co to były "viajes andaluces"? начать обучение		Podróże konkurencyjne wobec Kolumba (1499–1504); 8 podróży niezależnych od Kolumba (1499
Skąd pochodzi nazwa „Ameryka”? начать обучение		Od Amerigo Vespucciego – mapa Waldseemüllera (1507)
Jakie wyspy kolonizują hiszpanie, duże Antyle? начать обучение		Kuba, Hispaniola, Jamajka, Puerto Rico
Co ustanawiał traktat z Alcacovas (1479)? начать обучение		kończy wojnę przegraną przez królów katolickich; Podział północ-południe: południe (od Wysp Kanaryjskich) dla Portugalii
Co zawierała bulla „Inter caetera” (1493)? начать обучение		Tereny 100 leguas na zachód od Wysp Zielonego Przylądka dla Hiszpanii
Co mówił traktat z Tordesillas (1494)? начать обучение		Podział przesunięty do 370 leguas – Portugalia uzyskuje Brazylię
Jakie były konsekwencje traktatu z Tordesillas dla Brazylii? начать обучение		Portugalia ją skolonizowała, najpewniej była tam wcześniej
Co to „Gran volta”? начать обучение		Portugalski manewr żeglarski oparty na prądach i wiatrach
Jak Kolumb zaniżył obwód Ziemi? начать обучение		Źle przeliczył mile arabskie (2 km) na włoskie (1,48 km)
Kiedy Kolumb przekonał Izabelę Katolicką? начать обучение		Po 1490, po upadku Granady – dzięki franciszkanom
Jakie wyspy odkrył Kolumb w 1 podróży? начать обучение		Bahamy, Hispaniola
Co się stało w forcie Navidad? начать обучение		Indianie zabili 43 Hiszpanów (gwałty i przemoc)
Jakie nowe miasto założono po Isabela? начать обучение		Santo Domingo (przez Bartolomea)
Co zobaczył Kolumb w Hondurasie? начать обучение		Kupców Majów – ale nie wysiadł
O czym mówiły bulli papieskiej Romanus Pontifex 1455 начать обучение		tylko portugalczycy mogli pływać dalej niż przylądek bojador
Kto brał udział w „viajes andaluces”? начать обучение		Amerigo Vespucci, Alonso de Ojeda, Juan de la Cosa
Jakie tereny odkryli? (pod czas viajes andaluces) начать обучение		Wschodnie wybrzeże Ameryki Płd., Gujana, Brazylia
Jak nazywa się jedyne źródło o Tajnach? начать обучение		„Relación acerca de las Antigüedades de los Indios” – Fray Ramón Pané
Kim był Hatuey? начать обучение		Wódz rdzenny, spalony za opór wobec konkwisty – pierwszy bohater Kuby
Co powiedział Hatuey przed śmiercią? начать обучение		Jeśli w niebie są tacy chrześcijanie, jak wy, to ja tam nie chcę iść”
Co to "mare clausum"? начать обучение		Polityka zamkniętych mórz przez Hiszpanię i Portugalię (zakaz dostępu innym krajom)
Kto był pierwszym nie-Kolumbem rządzącym w koloniach? начать обучение		Nicolás de Ovando
Co to było „Virreinato de las Indias”? начать обучение		Wicekrólestwo powołane do zarządzania Nowym Światem
Gdzie powstała pierwsza Audiencja w Indach Zachodnich? начать обучение		W Santo Domingo (od 1511, działa od 1526)
Jakie funkcje pełniła Audiencja? начать обучение		Rozstrzygała spory, kontrolowała wicekróla
Czy Audiencja broniła ludności rdzennej? начать обучение		Nie – była stronnicza, działała w interesie kolonistów
Jaki był pierwszy podział administracyjny kontynentu? начать обучение		Capitulación de Burgos (1508): Nueva Castilla del Oro i Nueva Andalucía
Czym była encomienda? начать обучение		System pracy przymusowej rdzennych mieszkańców
Co to Mezoameryka wg Paula Kirchhoffa? начать обучение		Obszar kulturowy (nie geograficzny) od północnego Meksyku po Kostarykę
3 przykłady roślin uprawianych w Mezoameryce? начать обучение		kukurydza, kakao, agawa
Jaką broń używali Mezoamerykanie? начать обучение		Macuahuitl – drewniany miecz z ostrzami z obsydianu
Co to pelota? начать обучение		Gra w piłkę – z pierścieniami na ścianach boiska
Wspólny element religii Mezoamerykanów? начать обучение		Quetzalcoatl – pierzasty wąż, bóg cywilizacji
Jakie pismo mieli Majowie? начать обучение		Hieroglificzne
Czym różnili się Majowie od Azteków (Mexica)? начать обучение		Majowie – luźna federacja miast; Aztekowie – scentralizowane imperium
Język narzucony przez Azteków? начать обучение		Nahuatl
Co było środkiem płatniczym? начать обучение		Ziarna kakao
Czym różniły się dialekty Majów? начать обучение		Niezrozumiałe między sobą – brak jedności językowej
Najstarszy okres w historii Mezoameryki? начать обучение		Paleoindiański (do ok. 8000 p.n.e.)
Kiedy zaczęto uprawiać kukurydzę? начать обучение		Okres archaiczny (9000–2000 p.n.e.)
Które kultury dominowały w okresie preklasycznym? начать обучение		Olmekowie, Zapotekowie, Mistekowie
Jaka kultura dominowała w okresie klasycznym? начать обучение		Majowie
Kiedy był okres postklasyczny? начать обучение		X–XVI w. (do konkwisty)
Gdzie znajdowała się stolica Azteków? начать обучение		Tenochtitlán
Jak funkcjonowało imperium Azteków? начать обучение		Związek plemienny z władzą centralną
Jak nazywał się ostatni władca Azteków? начать обучение		Cuauhtémoc
Dlaczego Aztekowie byli nielubiani przez inne plemiona? начать обучение		Brali jeńców na ofiary, narzucali władzę i podatki
Kto miał powrócić ze wschodu wg legendy Azteków? начать обучение		Quetzalcoatl – co miało ułatwić początkową akceptację Hiszpanów
Dlaczego Majowie byli łatwym celem? начать обучение		Brak jedności politycznej i schyłek kultury
Co spowodowało rozpad struktur Majów? начать обучение		Kryzys religijny – np. rezygnacja z rytualnych samookaleczeń
Jak mierzyli czas Majowie? начать обучение		Kalendarze astronomiczne – bardzo precyzyjne
Kiedy Hiszpanie pierwszy raz spotkali Majów? начать обучение		1502 – IV podróż Kolumba (ale nie schodzi na ląd)
Kim był Gonzalo Guerrero? начать обучение		Hiszpański rozbitek, walczył po stronie Majów, „ojciec metysażu”
Kim był Jerónimo de Aguilar? начать обучение		Uciekł z niewoli Majów, późniejszy tłumacz Cortésa
Kto jako pierwszy opłynął Jukatan? начать обучение		Francisco Hernández de Córdoba (1517)
Kto był dowódcą wyprawy w 1518? начать обучение		Juan de Grijalva – pierwszy kontakt z Aztekami
Kto był władcą Azteków podczas konkwisty? начать обучение		Moctezuma II
Skąd pochodzi nazwa „Aztekowie”? начать обучение		Nadana później – sami siebie nazywali „Mexica”
Jakie dwa kluczowe plemiona sprzymierzyły się z Cortésem pod czas konkwisty? начать обучение		Totonakowie i Tlaxcaltekowie
Kto tłumaczył Cortésowi? начать обучение		Jerónimo de Aguilar (majański–hiszpański) i Malinche (majański–nahuatl)
Jakie wydarzenie miało miejsce w Choluli w 1519? начать обучение		Masakra – Cortés zabił ludność cywilną w obawie przed rzekomą zasadzką
Kiedy Cortés wszedł do Tenochtitlánu? начать обучение		8 listopada 1519
Co zrobił z Montezumą II? начать обучение		Wziął go jako zakładnika do „aresztu domowego”
Kiedy Hiszpanie po raz pierwszy musieli uciekać z miasta? начать обучение		30 czerwca 1520 – Noche Triste (Noc Smutku)
Dlaczego zginęło tylu Hiszpanów podczas Noche Triste? начать обучение		Brali złoto, które ich spowalniało – topili się uciekając po groblach
Jak Hiszpanie zdobyli przewagę nad Aztekami? начать обучение		Sojusze, konie, broń palna, ospa + błędy Azteków
Co oznacza „Tenochtitlán miał słodką i słoną wodę”? начать обучение		Miasto leżało na jeziorze – słona na północy, słodka na południu
Dlaczego Aztekowie przegrali mimo liczebnej przewagi? начать обучение		Słabe zjednoczenie, przewaga psychologiczna i technologiczna Hiszpanów, sojusze
Co symbolizuje „Plac Trzech Kultur” w Meksyku? начать обучение		Zderzenie kultur: prekolumbijska, kolonialna i współczesna
Czym jest Chiapas? начать обучение		To górzysty region w południowym Meksyku, na granicy z Gwatemalą. Był zamieszkiwany głównie przez Majów. Ważny w kontekście konkwisty i późniejszej ewangelizacji. Dziś to stan Meksyku.
Czym jest Jukatan? начать обучение		To półwysep (i jednocześnie nazwa stanu) w południowo-wschodnim Meksyku. Historycznie to centrum kultury Majów – z miastami jak Chichén Itzá, Uxmal, Tulum. W czasach kolonizacji był trudny do podbicia – Majowie stawiali silny opór.
Jak nazywało się państwo Inków? начать обучение		Tahuantinsuyu („Imperium Czterech Części”)
Główne języki w imperium Inków? начать обучение		Keczua i ajmara
Na czym opierała się gospodarka Inków? начать обучение		Rolnictwo, hodowla lam i alpak, uprawy tarasowe
Co to „taclla”? начать обучение		Pług andyjski – narzędzie rolnicze Inków
Jak przechowywano żywność? начать обучение		Suszenie (np. kukurydzy, ziemniaków), specjalne spichlerze
Jak nazywał się najwyższy władca Inków? начать обучение		Sapa Inca
Jak dzielono imperium? начать обучение		Na 4 prowincje (suyu), każdą zarządzał „apo” (gubernator)
Kto był twórcą potęgi imperialnej Inków? начать обучение		Pachacuti Inca Yupanqui
Kto kontynuował jego podboje? начать обучение		Tupac Yupanqui
Kto był ostatnim władcą przed konkwistą? начать обучение		Atahualpa
Kto wywołał wojnę domową wśród Inków? начать обучение		Huayna Capac – podzielił imperium między dwóch synów
Kto walczył o władzę po śmierci Huayna Capaca? начать обучение		Huascar (Cuzco) i Atahualpa (Quito)
Kto wygrał wojnę domową i kiedy? начать обучение		Atahualpa – 1532, bitwa pod Quipaipán
Jak Inkowie łączyli różne części imperium? начать обучение		System dróg górskich i mostów
Co to „mita”? начать обучение		Obowiązek pracy dla państwa – np. przy budowie dróg, świątyń
Czym był uncu? начать обучение		Tunika – element tradycyjnego ubioru Inków
Co to wojna domowa (w kontekście Inków)? начать обучение		Konflikt o władzę między dwoma synami zmarłego władcy – Huascarem i Atahualpą (1527–1532).
Dlaczego do niej doszło? начать обучение		Po śmierci Huayna Capaca nie było jasnego następcy – podzielił imperium na pół.
Kiedy odbyła się pierwsza wyprawa Pizarra? начать обучение		1524 – nieudana, Hiszpanie nie dotarli do Peru
Dlaczego pierwsza wyprawa się nie powiodła? начать обучение		Brak żywności, choroby, trudny teren, opór Indian
Co odkryto podczas drugiej wyprawy (1526)? начать обучение		Bogactwo i organizacja społeczeństwa w rejonie Tumbez
Co zrobił Pizarro po drugiej wyprawie? начать обучение		Wrócił do Hiszpanii po zgodę królewską na podbój
Jak nazywał się dokument przyznający Pizarrowi zgodę na podbój? начать обучение		Capitulación de Toledo (1529)
Co zapewniała Capitulación de Toledo? начать обучение		Tytuł „adelantado”, władzę nad Nową Kastylią (Nueva Castilla)
Kto podpisywał dokument w imieniu Korony? начать обучение		Król Karol V
Dlaczego wojna domowa osłabiła imperium? начать обучение		Podzieliła kraj, wyczerpała armię, zdezorganizowała władzę
Jak Hiszpanie wykorzystywali lokalne podziały? начать обучение		Tworzyli sojusze z przeciwnikami Inków (jak w Meksyku)
Jakie mieli przewagi nad Inkami? начать обучение		Broń palna, konie, stal, choroby (ospa), element zaskoczenia
Co wiedzieli o Inkach przed atakiem? начать обучение		Że są bogaci, dobrze zorganizowani, ale wewnętrznie podzieleni
Kim był Francisco Pizarro? начать обучение		Hiszpański konkwistador, który podbił Imperium Inków w Peru.
Kiedy i gdzie działał Pizzaro? начать обучение		1524–1533 w rejonie wybrzeży Ekwadoru i Peru (Andów).
Co zrobił przed podbojem? начать обучение		Zorganizował 3 wyprawy – ostatnia zakończyła się sukcesem, po uzyskaniu zgody króla (Capitulación de Toledo, 1529).
Co się stało w Cajamarce w 1532 r.? начать обучение		Pizarro pojmał Atahualpę (został stracony), ostatniego władcę Inków – mimo że został mu zaoferowany olbrzymi okup w złocie.
Jakie miasto założył Pizarro? начать обучение		Lima – dzisiejsza stolica Peru (1535)
Kim byli pierwsi duchowni w czasie konkwisty? начать обучение		Kapłani (kapelani), towarzysze konkwistadorów – chrzcili, odprawiali msze, święcili żony rdzennych
Na czym opierała się konkwista? начать обучение		Na zasadzie: „mieczem i krzyżem” (con espada y con la cruz) – jednocześnie podbój militarny i duchowy
Co to była „doctrina”? начать обучение		Miejsce nauki wiary dla rdzennych (misyjna parafia, pod opieką zakonników)
Co to „conquista espiritual”? начать обучение		Duchowy podbój prowadzony przez duchownych świeckich i zakonnych równolegle
Czym zajmowali się tzw. „zakony mniejsze”? начать обучение		Szkoły, szpitale: juaninos, hipolici, mercedariusze, karmelici
Co to „patronato real”? начать обучение		Prawo króla Hiszpanii do mianowania duchowieństwa w koloniach (zamiast papieża)
Bartolomé de Las Casas – kim był? начать обучение		Były konkwistador, później dominikanin i obrońca Indian, autor "Brevísima relación
Antonio de Montesinos – dlaczego ważny? начать обучение		W 1511 otwarcie potępił wyzysk Indian – pierwszy głos sprzeciwu wobec konkwisty
Toribio de Benavente (Motolinia)? начать обучение		Franciszkanin – promował pokojową ewangelizację i edukację Indian
Martin de Valencia – podejście do ewangelizacji? начать обучение		Zaczynał od nauki języka Indian, później przekazywał Ewangelię
Potoczna nazwa systemu redukcji jezuickich, to... начать обучение		Święty eksperyment
Jaki był ich cel świętego eksperymentu? начать обучение		Wychowanie „dobrych chrześcijan” bez grzechów Europy (alkohol, przemoc, protestantyzm) ale mające cechy Europejczyków
Gdzie działały redukcje jezuickie? начать обучение		Głównie Paragwaj, północna Argentyna, południowa Brazylia – region Misiones
Co wyróżniało redukcje? начать обучение		Indianie mieli edukację, własną milicję, muzykę barokową, rolnictwo i rzemiosło
Co to synkretyzm religijny? начать обучение		Połączenie wiary chrześcijańskiej z elementami religii rdzennych
Najważniejszy przykład synkretyzmu? начать обучение		Matka Boska z Guadalupe = Maryja + aztecka bogini Tonantzin
Dlaczego kult Guadalupe był skuteczny? начать обучение		Indianie lepiej przyjmowali chrześcijaństwo przez znajome symbole kobiece
Co to Nican Mopohua? начать обучение		Tekst w języku nahuatl opisujący objawienie Matki Boskiej z Guadalupe
Co to inkwizycja? начать обучение		Instytucja Kościoła katolickiego, której celem było zwalczanie herezji (czyli poglądów sprzecznych z nauką Kościoła).
Czy stosowano inkwizycję wobec Indian? I dlazego. начать обучение		Nie – po spaleniu Carlosa z Texcoco (1539) król zabronił – obawiano się, że Indianie odwrócą się od wiary; Bo uznawano, że nie rozumieją jeszcze w pełni wiary chrześcijańskiej
Gdzie działały trybunały inkwizycji? начать обучение		Meksyk (1569), Lima (1569), Cartagena de Indias (1610)
Jakie prawa broniły Indian? начать обучение		Leyes Nuevas de Indias (1542) – m.in. zniesienie encomiendy
Kto i dlaczego palił kodeksy Majów? начать обучение		Diego de Landa – franciszkanin, ceremonia auto de fe (1562); Uważał, że to „dzieła diabła” i przejaw pogaństwa – chciał wykorzenić dawne wierzenia i wzmocnić chrześcijaństwo.
Co to República de Indios? начать обучение		Wsie i osady rdzennych mieszkańców zarządzane przez lokalnych wodzów (caciques, curacas) pod nadzorem corregidores de indios – urzędników królewskich
Co to República de Españoles? начать обучение		Obszary zamieszkane przez Hiszpanów (gachupines) i kreoli – obejmowały głównie miasta
Jaką rolę pełniły congregaciones, doctrinas, reducciones? начать обучение		Ośrodki przesiedleńcze i ewangelizacyjne – mieszano w nich różne grupy etniczne, aby osłabić lokalne tożsamości
Kim byli peninsulares (gachupines)? начать обучение		Hiszpanie urodzeni w Europie – elita polityczna i urzędnicza kolonii
Kim byli criollos (kreole)? начать обучение		Dzieci Hiszpanów urodzone w Ameryce – bogaci, ale pozbawieni wpływu politycznego
Kim byli mestizos? начать обучение		Dzieci Hiszpana i Indianki – „pośredni stan”, często rzemieślnicy i pracownicy fizyczni
Kim byli mulatos? начать обучение		Dzieci Hiszpana i kobiety afrykańskiego pochodzenia
Kim byli zambos? начать обучение		Dzieci czarnoskórego i Indianki – najniżej w hierarchii, często wykluczeni
Co to ladino? начать обучение		Metys lub Indianin, który przyjął język, religię i kulturę hiszpańską – termin używany głównie w Gwatemali
Co to metysaż? начать обучение		Mieszanie się ras i kultur – zjawisko wyjątkowe dla kolonii iberyjskich, mniej obecne w koloniach angielskich i francuskich
Kto miał władzę i ziemię? начать обучение		Peninsulares i w mniejszym stopniu criollos – stanowili elitę gospodarczą i administracyjną
Kto pracował fizycznie i usługowo? начать обучение		Mestizos, mulatos, zambos – jako robotnicy, rzemieślnicy, cieśle, murarze (albañiles), rolnicy
Jaka była rola Indian (indios)? начать обучение		Pracowali w rolnictwie i górnictwie – przydzielani encomenderos lub pracowali w resguardos (rezerwatach)
Kim byli czarnoskórzy niewolnicy? начать обучение		Pracowali w domach elit, na plantacjach, w kopalniach – uważani za „dobro luksusowe”
Jaką rolę miały kobiety w społeczeństwie kolonialnym? начать обучение		Ograniczoną – zależne od klasy i koloru skóry. Kobiety białe miały więcej przywilejów, ale były kontrolowane przez patriarchalne normy. Rdzennym i czarnym przypisywano funkcje domowe, opiekuńcze lub seksualne.
Jakie były funkcje miast kolonialnych? начать обучение		Ośrodki administracji, handlu, religii – pełniły funkcję centrum życia Hiszpanów i kreoli. Indianie mieszkali poza nimi lub w osobnych dzielnicach
Czym różniły się miasta od wsi? начать обучение		Miasta były bastionami kultury kolonialnej, a wsie (Republica de Indios) zachowały więcej elementów kultury rdzennych
Dlaczego kreole nie lubili Hiszpanów z metropolii? начать обучение		– byli urodzeni w Ameryce – posiadali majątki, wykształcenie i wpływy ekonomiczne, to nie mieli dostępu do najważniejszych urzędów i stanowisk. Kreole czuli się dyskryminowani politycznie we własnym kraju
Co wywołało późniejsze rewolucje niepodległościowe? (kreole vs peninsulares) начать обучение		konflikt (kreole vs peninsulares) był jednym z głównych powodów rewolucji niepodległościowych w Ameryce Łacińskiej w XIX wieku.
Gdzie i kiedy miała miejsce rewolucja haitańska? начать обучение		W Saint-Domingue (dzisiejsze Haiti), w 1791–1804
Jaki kraj kolonizował Saint-Domingue? начать обучение		Francja – była to najbogatsza francuska kolonia w XVIII w.
Co produkowano w Saint-Domingue? начать обучение		Głównie cukier, kawę i bawełnę – produkcję oparto na pracy niewolników afrykańskich
Co zainspirowało rewolucję haitańską? начать обучение		Rewolucja francuska (1789) i ogłoszenie Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela
Kim był przywódca rewolucji? начать обучение		Toussaint Louverture – były niewolnik, genialny strateg wojskowy
Co zrobił Toussaint Louverture? начать обучение		Przejął kontrolę nad wyspą, zawierał sojusze z Hiszpanią i Francją, ogłosił zniesienie niewolnictwa
Kiedy wybuchło powstanie niewolników? начать обучение		W sierpniu 1791 roku – rozpoczęło się od masowego buntu na północy wyspy
Kiedy Francja zniosła niewolnictwo? начать обучение		1794 – rewolucyjny rząd francuski ogłosił zniesienie niewolnictwa w koloniach
Co zrobił Napoleon? начать обучение		Wysłał ekspedycję wojskową w 1802, by przywrócić kontrolę i niewolnictwo
Co się stało z Louverture'em? начать обучение		Został aresztowany przez Francuzów i zmarł w więzieniu w 1803 r.
Kto dokończył walkę i ogłosił niepodległość? начать обучение		Jean-Jacques Dessalines – ogłosił powstanie niezależnego Haiti w 1804 roku
Dlaczego rewolucja haitańska była wyjątkowa? начать обучение		Była to pierwsza skuteczna rewolucja niewolników i pierwsze czarne państwo na świecie
Jaki miała wpływ na świat? начать обучение		Zastraszyła elity kolonialne, przyspieszyła zniesienie niewolnictwa, wpłynęła na ruchy niepodległościowe w Ameryce Łacińskiej
Czy Haiti było uznane przez świat po 1804? начать обучение		Nie od razu – państwa europejskie (i USA) bały się „eksportu rewolucji” i nie uznały Haiti przez lata
Co się stało z gospodarką Haiti po rewolucji? начать обучение		Załamała się – zerwane kontakty handlowe, zniszczone plantacje, izolacja międzynarodowa
Co to jest kolonizacja? начать обучение		Osadzanie mieszkańców i zakładanie osad na terenach słabo zaludnionych lub nowo odkrytych. Celem była eksploatacja terytoriów zamorskich i wzmocnienie metropolii.
Co to jest kolonializm? начать обучение		Polityka krajów silnych militarnie i gospodarczo, polegająca na eksploatacji krajów słabszych — ich ludzi, surowców i gospodarki
Co to jest imperium kolonialne? начать обучение		Układ, w którym centrum (metropolia) zarządza koloniami. Zależności są ekonomiczne, religijne i polityczne
Co to jest imperializm? начать обучение		Rozszerzanie wpływów przez podbój, ekspansję, kolonizację — w celu wzbogacenia się, podboju i „cywilizowania” innych kultur
Co to jest dekolonizacja? начать обучение		Proces wyzwalania się kolonii spod władzy metropolii i powstawania nowych państw
Jaki był charakter dekolonizacji w Ameryce Łacińskiej? начать обучение		Często nie była prowadzona przez ludność rdzenną, lecz przez białych kreolów (criollos) urodzonych w koloniach, którzy chcieli przejąć władzę od metropolii
Co łączy kolonializm i dekolonizację w Ameryce Łacińskiej? начать обучение		Oba procesy nie zakładały prawdziwego równouprawnienia dla ludności rdzennej i afrykańskiej — marginalizacja trwała nadal
Co wydarzyło się w 1641 roku w Quilín? начать обучение		Parlament Quilín: Hiszpanie uznali autonomię Mapuches i zawarto pokój; granicą była rzeka Biobío
Dlaczego Mapuches nie chcieli dołączyć do niepodległego Chile? начать обучение		Uznawali Chilijczyków za jeszcze bardziej brutalnych niż Hiszpanów i nie ufali nowemu państwu
Czy wszystkie kolonie się uniezależniły? начать обучение		Nie — Puerto Rico nadal jest terytorium zależnym, mimo prób i walk o niepodległość
Co łączy różne ruchy dekolonizacyjne w Ameryce Łacińskiej? начать обучение		Brak włączenia rdzennych i czarnych społeczności w nowe państwa narodowe oraz kontynuacja wykluczeń społecznych i ekonomicznych
Kim są Mapuches? начать обучение		Rdzenni mieszkańcy południowego Chile i Argentyny. Ich nazwa oznacza „ludzie ziemi”.
Kim był Venancio Coñuepán (Koñwepang)? начать обучение		Lider Indian Mapuches, pierwszy minister w rządzie Chile (1952–1958) za prezydentury Carlosa Ibáñeza del Campo
Co wydarzyło się w latach 1970? начать обучение		Bunt Mapuches przeciwko polityce „chilizacji”, czyli przymusowemu nauczaniu hiszpańskiego i narzucaniu kultury chilijskiej
Jaka była sytuacja w latach 1990? начать обучение		Walki o ziemię z firmami eksploatującymi lasy i surowce naturalne na terenach Mapuches
Od kiedy trwa oficjalny spór o autonomię Mapuches? начать обучение		Od 1991 roku, gdy Mapuches ponownie zażądali uznania swoich praw do ziemi i samostanowienia
Co symbolizuje Emilia Nuyado Ancapichún? начать обучение		Przełom polityczny – została w 2018 roku pierwszą posłanką Mapuches w chilijskim Kongresie, reprezentując postulaty autonomii
Kim są Zapatyści (EZLN)? начать обучение		Ruch rewolucyjny rdzennych mieszkańców stanu Chiapas w Meksyku, powstały w 1983 roku. Składa się głównie z Majów
Jaki był związek nazwy „Zapatyści” z historią Meksyku? начать обучение		Odwołują się do Emiliana Zapaty, rewolucjonisty walczącego o „ziemię i wolność” (Tierra y Libertad) podczas Rewolucji Meksykańskiej (1911–1917)
Co to było Porozumienie z San Andrés? начать обучение		Podpisane w 1996 roku porozumienie między EZLN a rządem Meksyku, przyznające Indianom autonomię. Nigdy nie zostało ratyfikowane przez władze
Czym są Caracoles? начать обучение		To wsie zapatystów (państwo w państwie), gdzie funkcjonują własne szkoły i struktury społeczne
Jak zapatyści postrzegają Meksyk i siebie? начать обучение		Uważają się za nadal skolonizowanych, czują się marginalizowani przez państwo i system neoliberalny
co EZLN osiągnął bez wojny? начать обучение		Moralne zwycięstwo – utworzyli niezależne gminy (Caracoles), mimo że rząd nie ratyfikował ich autonomii

Sesja

Вы должны войти в свой аккаунт чтобы написать комментарий.

Ещё