Renesans

budynki renesansowe w Polsce

przebudowa Wawelu - dziedziniec, kaplica Zygmuntowska, ratusze w Chełmnie, Poznaniu, Sandomierzu, układ urbanistyczny Zamościa

arabeska

ornament w formie roślinnej wici wywodzący się ze sztuki starożytnej, w układzie symetrycznym

attyka

element architektoniczny w formie ścianki pełnej/balustrady, ponad gzymsem koronującym budynek, zasłaniający dach (attyka polska ma rozbudowane dekoracyjne zwieńczenie - grzebień)

bastion

występ umożliwiający prowadzenie ognia wzdłu obwarowań (zwykle pięciokątny masyw ziemny wzmocniony murem)

baza

podstawa kolumny/filara

boniowanie

dekoracyjne opracowanie lica kamienne muru przez wyprofilowanie spoin/naśladowanie podziału płyt kamiennych w tynku

fronton

przyczółek; trójkątny szczyt wieńczący fasadę świątyni antycznej

girlanda

okrągła kompozycja z liści, kwiatów, owoców, draperii

gzyms

poziomy element architektoniczny, wysunięty przed lico muru dla zaakcentowania podziału budynku i osłony przed deszczem; cokołowy, kordonowy, główny (koronujący)

kapitel

in. głowica - główna część kolumny/filara/pilastra

kartusz

dekoracyjne obramienie pola obrazowego, tarczy herbowej lub tablicy, ozdobiony ornamentem

kaseton

zagłębienie w stropie płaskim lub na sklepieniu podzielonym na pola; może być wypełniony ornamentem lub polichromią

kasztel

nieduża twierdza, zamek

latarnia

wznosząca się nad dachem budynku nadbudówka z oknami lub oszklonym daszkiem do oświetlania wnętrza

loggia

wnęka w zewnętrznej płaszczyźnie budynku; otwarta na zewnątrz, oddzielona drzwiami i oknami od pomieszczeń wewnętrznych

lukarna

okno w połaci dachowej, często o bogatej dekoracji

luneta

małe sklepienie poprzeczne w bocznej części sklepienia

podcienia

otwarty, często sklepiony korytarz arkadowy, stanowiący część parteru

portyk

otwarta przybudówka przed głównym wejściem do budynku, z dachem opartym na filarach

porządki architektoniczne

system konstrukcyjno-dekoracyjnym których elementy są powiązane z określonymi proporcjami; obejmuje podporę (kolumna z bazą, trzonem i podstawą) i belkowanie. dorycki, joński, koryncki, kompozytowy

putta

nadzy mali chłopcy ze skrzydłami lub bez

rustyka

dekoracyjna obróbka kamieni naturalnych, aby miały surowszy wygląd

ryzalit

występ z lica elewacji budynku poprowadzony na wszystkich kondygnacjach

sgraffitto

technika polegająca na wydrapywaniu rysunku na nałożonych na siebie warstwach tynku lub glin

spiętrzenie porządków

dekoracja elewacji przez wprowadzenie na każdej kondygnacji innego porządku

tambur

wieloboczna, eliptyczna/cylindryczna część budynku stanowiąca podbudowę pod kopułą, hełmem lub latarnią

tralki

niewielkie słupki w balustradach w formie kolumienki lub dzbana

wielki porządek

artykulacja elewacji za pomocą kolumn lub pilastrów biegnących przez kilka kondygnacji

wykusz

wystający z lica elewacji fragment budynku poszerzający przylegające wnętrze, nadwieszony powyżej parteru na wysokości jednej lub kilku kondygnacji