|
Вопрос |
Ответ |
|
начать обучение
|
|
przejście do osiadłego trybu życia
|
|
|
|
начать обучение
|
|
|
|
|
|
начать обучение
|
|
pierwsze osady rolnicze, 10 000 lat p.n.e., Palestyna i Mezopotamia, od Morza Śródziemnego przez Morze Martwe do okolic Zatoki Perskiej, rzeki: Jordan, Eufrat, Tygrys
|
|
|
|
начать обучение
|
|
pierwsze osady 3500 p.n.e., nad Nilem
|
|
|
Piramidy w Gizie (Memfisie) начать обучение
|
|
2560 p.n.e. w Egipcie, piramida Cheopsa - jeden z 7 cudów świata
|
|
|
|
начать обучение
|
|
Rządzi jedna osoba, która nie podlega żadnym prawom, np. starożytny Egipt (Faraonowie)
|
|
|
|
начать обучение
|
|
władca wcieleniem boga (np. Faraon 3500 p.n.e., gdy zjednoczył się dolny i górny Egipt)
|
|
|
|
начать обучение
|
|
usprawniało transakcje i pobór podatków, pozwalało przekazywać rozkazy władcy, spisywanie praw, ochrona przed nadużyciem
|
|
|
Sumer i Babilonia (część Mezopotamii ok. 4300 - 3100 p.n.e) начать обучение
|
|
Koło, pismo, brąz, kodeks prawny (Hammurabiego), kalendarz, matematyka, astronomia, medycyna, politeizm (wielu bogów), monarchia despotyczna, sieć irygacyjna (kanały)
|
|
|
|
начать обучение
|
|
|
|
|
|
начать обучение
|
|
przymierze z Jahwe, oczekiwanie na Mesjasza, jeden Bóg, zmartwychwstanie, wolna wola, zbawienie przez pokutę
|
|
|
|
начать обучение
|
|
w judaizmie, święty, złoty, siedmioramienny świecznik, ustawiony w Pierwszym Przybytku
|
|
|
|
начать обучение
|
|
|
|
|
|
начать обучение
|
|
Najważniejszy tekst judaizmu, znajduje się w Aron ha-kodeszu
|
|
|
|
начать обучение
|
|
ciepły, suchy klimat (susze), wojna o ziemię, hodowla, rzemiosło, wino, oliwa, handel morski i rybołówstwo
|
|
|
|
начать обучение
|
|
miasta-państwa w starożytnej Grecji, nie było wspólnego państwa przez góry, które były też ochroną przed wrogami
|
|
|
|
начать обучение
|
|
Politeizm, antropomorfizm, boska hierarchia, herosi, przeznaczenie, wyrocznie, kult ważniejszy niż wiara, wspólni bogowie jednoczą Greków
|
|
|
|
начать обучение
|
|
|
|
|
|
начать обучение
|
|
bogowie o cechach ludzkich (np. starożytna Grecja)
|
|
|
|
начать обучение
|
|
władca Olimpu, bóg nieba i piorunów
|
|
|
|
начать обучение
|
|
brat Zeusa, bóg świata podziemi
|
|
|
|
начать обучение
|
|
|
|
|
|
начать обучение
|
|
bóg ognia, opiekun rzemieślników
|
|
|
|
начать обучение
|
|
|
|
|
|
начать обучение
|
|
opiekun Muz, pan wyroczni
|
|
|
|
начать обучение
|
|
|
|
|
|
начать обучение
|
|
|
|
|
|
начать обучение
|
|
|
|
|
|
начать обучение
|
|
|
|
|
|
начать обучение
|
|
starożytna Grecja, tajne głosowanie na skorupkach kogo wywalić z miasta
|
|
|
|
начать обучение
|
|
Elitarna warstwa społeczna w starożytnej Grecji, dziedziczna (1200 p.n.e. podczas najazdu Dorów)
|
|
|
|
начать обучение
|
|
decyzje podejmują przedstawiciele społeczeństwa wybrani w wyborach (np. Polska)
|
|
|
|
начать обучение
|
|
decyzje podejmuje się przez głosowanie ludowe, mogą wziąć udział wszyscy uprawnieni obywatele
|
|
|
|
начать обучение
|
|
Tarkwiniusz Pyszny, po nim nastała rebublika (509 r. p.n.e)
|
|
|
Republika w Rzymie - kiedy начать обучение
|
|
|
|
|
|
начать обучение
|
|
Zgromadzenia Ludowe i system urzędniczy
|
|
|
Zasady systemu urzędniczego w Rzymie начать обучение
|
|
wybieralność, kolegialność, ograniczenie czasowe funkcji, bezpłatność, odpowiedzialność za sprawowaną funkcję
|
|
|
Cesarstwo w starożytnym Rzymie - kiedy начать обучение
|
|
27 p.n. e, gdy Gajusz Oktawiusz przejął władzę
|
|
|
|
начать обучение
|
|
pozory trwania republiki, która miała jedynie znaczenie symboliczne, cesarz
|
|
|
|
начать обучение
|
|
cesarz, utrzymuje starożytny Rzym (wojsko, skarb, urzędników)
|
|
|
|
начать обучение
|
|
Wyższa warstwa społeczna w starożytnym Rzymie, dziedziczna
|
|
|
|
начать обучение
|
|
Gorsza warstwa społeczna w starożytnym Rzymie, bylo wolni, ale do pewnego momentu nie mieli praw obywatelskich
|
|
|
|
начать обучение
|
|
rzymskie usposobienie szlachectwa (po reformach politycznych w III w.), złączenie patrycjuszy i plebsu przez małżeństwo
|
|
|
|
начать обучение
|
|
w starożytnym Rzymie najbiedniejsi, bez ziemi
|
|
|
Przyczyny ekspansji (podboju) Rzymu начать обучение
|
|
ziemie uprawne, łupy, niewolnicy, ambicje cesarzy, przejęcie strategicznych obszarów, likwidacja konkurencji (wojny punickie z Kartaginą)
|
|
|
|
начать обучение
|
|
przyjmowanie przez podbite tereny kultury Rzymskiej i Łaciny
|
|
|
|
начать обучение
|
|
przyjmowanie elementów greckiej kultury
|
|
|
|
начать обучение
|
|
ok. 109 - 71 p.n. e, niewolnik, gladiator rzymski, przywódca największego w historii Rzymu powstania niewolników
|
|
|
|
начать обучение
|
|
romanizacja, hellenizacja, Imperium Romanum, utworzenie armii zawodowej, rozprzestrzenienie się osiągnięć cywilizacji rzymskiej, problem niewolnictwa (Spartakus)
|
|
|
|
начать обучение
|
|
jednostki admimistracyjne cesarstwa rzymskiego na podbitych terytoriach (poza Italią), rządzi urzędnik we współpracy z miejscową elitą
|
|
|
Organizacja podbitych przez Rzym ziem начать обучение
|
|
zajmowali część, większość podbitych państw zachowała niezależność (za daniny, pomoc wojskową), zakładanie kolonii, prowincje
|
|
|
Podział cesarstwa rzymskiego начать обучение
|
|
395 r., cesarzowie byli zabijani więc wprowadzono ich 4, przy rozpadzie było 2
|
|
|
barbaryzacja rzymskiej armii начать обучение
|
|
barbarzyńcy spoza państwa wcielali się do armii
|
|
|
|
начать обучение
|
|
476 r., upadek Rzymu, obalenie ostatniego cesarza Zachodu - Romulusa Augustulusa
|
|
|
Wewnętrzne przyczyny upadku starożytnego Rzymu начать обучение
|
|
trudna do obrony granica, wysokie koszty armii, brak niewolników, nieurodzaj, wojny, spadek liczby ludności - mniej podatków, rosnący dług państwa, niski autorytet cesarzy, podział cesarstwa (395 r.) barbaryzacja armii
|
|
|
Zewnętrze przyczyny upadku Rzymu начать обучение
|
|
napór plemion germańskich, wielka wędrówka ludów (Hunowie, IV i V w.), obalenie ostatniego cesarza Romulusa Augustulusa (476 r.)
|
|
|
Wpływy kultury greckiej na rzymską начать обучение
|
|
podatnoścć na wpływy np. Etrusków, podbój Grecji (II w. p.n.e.), moda na kulturę grecką (studia, nauczyciele, język, moda, dieta, architektura), hellenizacja religii (odbicie bogów), wzorowanie się na literaturze i filozofii
|
|
|
Religia starożytnych Rzymian начать обучение
|
|
Politeizm (bogowie przejęci od Etrusków), dużo wróżb, przyjmowanie bóstw podbitych ludów, popularna religia wschodu, tolerancja religijna (oprócz chrześcijaństwa), boski kult cesarzy
|
|
|
bóg rzymski - Jupiter (Jowisz) начать обучение
|
|
|
|
|
|
начать обучение
|
|
|
|
|
|
начать обучение
|
|
|
|
|
|
начать обучение
|
|
|
|
|
|
начать обучение
|
|
|
|
|
Dorobek starożytnej Grecji i Rzymu начать обучение
|
|
uzupełniające się kultury, wzorzec, punkt odniesienie dla późniejszych kultur, udoskonalali wszystko, wszechstronni, technika, prawo, literatura, sport, filozofia
|
|
|
Wady starożytnej Grecji i Rzymu начать обучение
|
|
niewolnictwo, kobiety, chrześcijanie, eksploatacja podbitych ludów, wady demokracji
|
|
|
Fajne rzeczy starożytnej Grecji начать обучение
|
|
filozofia klasyczna (Tales, Platon, Arystoteles), nauka (Archimedes, Goras, Tales), teatr (tragedie i komedie - Ajschylos, Sofokles), architektura, rzeźba (Fidiasz, Myron, Poliklet), literatura (Homer), demokracja
|
|
|
Fajne rzeczy w starożytnym Rzymie начать обучение
|
|
Prawo rzymskie, architektura (łuk, kopuły), kalendarz rzymski, drogi, akwedukty, republika
|
|
|
|
начать обучение
|
|
ok. 300 r. dzisiejsza Turcja, potem IV - V w. na zachód
|
|
|
Powstanie Chrześcijaństwa начать обучение
|
|
I w., wyznanie monoteistyczne wyodrębnione z judaizmu, silna ewangelizacja, fajne hasła (równość, braterswto, wspieranie słabszych), uniwersalizm, trafia do różnych grup społecznych i narodów
|
|
|
Przyczyny prześladowania chrześcijan начать обучение
|
|
kult cesarza, żydowska sekta, różne plotki
|
|
|
Prześladowania chrześcijan начать обучение
|
|
64 r. - oskarżenie chrześcijan o pożar Rzymu (Neron), potem cesarzowie Domicjan (I w.) i Dioklecjan (III w.)
|
|
|
Koniec prześladowania chrześcijan начать обучение
|
|
Edykt mediolański (313 r.), Konstantyn Wielki i Licyniusz - tolerancja wyznaniowa dla chrześcijan
|
|
|
|
начать обучение
|
|
Mahomet - 570 - 632, za początek Islamu uznaje się 622 r., rozprzestrzenił się na północną Afrykę, trochę Azji, Hiszpanię
|
|
|
|
начать обучение
|
|
|
|
|
|
начать обучение
|
|
wyznanie wiary, modlitwa, jałmużna, post, pielgrzymka do Mekki
|
|
|
|
начать обучение
|
|
święta woja z niewiernymi w islamie
|
|
|
|
начать обучение
|
|
święta księga islamu podzielona na surry
|
|
|
|
начать обучение
|
|
|
|
|
|
начать обучение
|
|
przywódca religijny, osoba nadzorująca meczet (islam)
|
|
|
|
начать обучение
|
|
monoteizm (Allah), 5 filarów islamu, dżihad, Koran, Mahomet, imam
|
|
|
Rola Arabów w kulturze europejskiej начать обучение
|
|
ważny ośrodek kultury w średniowieczu, zachowanie literatury Greków i Rzymian po arabsku, łącznik między Azją i Europą (cyfry arabskie z Indii, papier z Chin), matematyka, medycyna, astronomia, sztuka arabska w Hiszpanii, sarmatyzm
|
|
|
|
начать обучение
|
|
w sztuce arabskiej ornament wykorzystujący motyw roślinny
|
|
|
|
начать обучение
|
|
|
|
|
|
начать обучение
|
|
rządzil 768 - 814, Europa, od połowy Włoch i kawałkek Hiszpanii do morza i Odry, Dunaju
|
|
|
|
начать обучение
|
|
Pepin Krótki obala władzę Merowingów, rozpoczyna się dynastia Karolingów w państwie Franków
|
|
|
Utworzenie państwa kościelnego - rok начать обучение
|
|
|
|
|
Przyjęcie chrześcijaństwa przez Chlodwiga I (Frankowie) - rok начать обучение
|
|
Najprawdopodobniej 496 r.
|
|
|
Karol Wielki królem - rok начать обучение
|
|
|
|
|
Karol Wielki cesarzem - rok начать обучение
|
|
|
|
|
Śmierć Karola Wielkiego - rok начать обучение
|
|
|
|
|
|
начать обучение
|
|
843 r., podział państwa karolińskiego między jego wnuków (synów Ludwika I Pobożnego)
|
|
|
|
начать обучение
|
|
opanował Longobardów w Italii, pokonał i chrystnianizował germańskich Sasów, zepchnął Arabów w Hiszpanii za rzekę Ebro
|
|
|
|
начать обучение
|
|
ochraniał i pomagał papieżowi, został za to świętym cesarzem rzymskim w 800 r.
|
|
|
Karol Wielki i jego państwo начать обучение
|
|
wędrował z dworem po całym kraju, państwo podzielone na hrabstwa i marchie, stała kontrola urzędników, byli oni mianowani, dowolnie odwoływani i przenoszeni
|
|
|
Działalność Karola Wielkiego начать обучение
|
|
Wojny, współpraca z papieżem, zorganizowane państwo
|
|
|
|
начать обучение
|
|
nowy rodzaj pisma zapoczątkowany przez Karola Wielkiego we współpracy ze szkołą akwizgrańską zamiast kursywy merowiańskiej
|
|
|
|
начать обучение
|
|
Powstał tam zespół pałacowy Karola Wielkiego wzorowany na architekturze bizantyńskiej
|
|
|
|
начать обучение
|
|
odrodzenie kultury europejskiej, reforma przy pomocy mnichów z Irlandii, poprawa poziomu edukacji, kopiowanie starożytnych dzieł, szkoła dworska i wspieranie artystów w Akwizgranie, minuskuła, kronikarze (Piotr Diakon, Einhard)
|
|
|
Święte cesarstwo rzymskie - gdzie начать обучение
|
|
Między Polską a Francją, 962 - 1806 r.
|
|
|
|
начать обучение
|
|
Otton I - 962 - koronowanie na cesarza Świętego Cesarstwa Rzymskiego
|
|
|
|
начать обучение
|
|
zjednoczyli i unocnili państwo, powstrzymali najazd Węgrów, podporządkowali Czechy, walczyli o wpływy w Italii
|
|
|
Koniec Świętego Cesarstwa Rzymskiego начать обучение
|
|
|
|
|
Idea uniwersalnej monarchii Ottona II начать обучение
|
|
Budowa cesarstwa jednoczącego wszystkie państwa chrześcijańskie w Europie na równych prawach
|
|
|
Dekret o wyborze papieża przez kardynałów (cesarstwo) - kiedy начать обучение
|
|
|
|
|
|
начать обучение
|
|
spór między cesarzem Henrykiem IV a papieżem Grzegorzem VII o mianowanie biskupów
|
|
|
Relacje kościół - cesarstwo X-XI w. начать обучение
|
|
kryzys kościoła, uzależnienie od władzy świeckiej - lenna, X - XI - odnowa kościoła - ruch z Cluny, dekret o wyborze papieża przez kardynałów, spór o inwestyturę
|
|
|
|
начать обучение
|
|
1075 r., papież Grzegorz VII ogłasza Dictatus Papae - program polityki kościelnej - konflikt z cesarzem Henrykiem IV
|
|
|
|
начать обучение
|
|
w 1077 król niemiecki Henryk IV upokorzył się przed papieżem Grzegorzem VII w Canossie, by uzyskać zdjęcie klątwy
|
|
|
|
начать обучение
|
|
1122, ugodowe porozumienie między cesarstwem a papiestwem
|
|
|
|
начать обучение
|
|
głównie nad morzem Czarnym, chociaż w latach swojej świetności dookoła śródziemnego oprócz Hiszpanii
|
|
|
|
начать обучение
|
|
Cesarstwo wschodniorzymskie 395 - 1453 r.
|
|
|
Konstantynopol "Nowy Rzym" начать обучение
|
|
kontynuacja cesarswta rzymskiego obalonego w 476 r., mieszkańcy Bizancjum - Rzymianie, rzymskie prawa, kultura i tradycja, dążenie do odbudowy cesarstwa rzymskiego
|
|
|
Justynian I (Bizancjum - VI w.) начать обучение
|
|
odzyskał większość dawnego terytorium rzymskiego, kodeks Justyniana - prawo rzymskie, architektura (Hagia Sophia), cezaropapizm - podporządkowanie kościoła cezarowi
|
|
|
Przyczyny rozłamu chrześcijaństwa начать обучение
|
|
rywalizacja biskupów Rzymu i Konstantynopola, łacina vs. greka, spory dogmatyczne (Filioque - prawosławie i katolicyzm), brak cesarskiej kontroli nad biskupem Rzymu, spór o celibat, opłatek itp.
|
|
|
Skutki rozłamu chrześcijaństwa XI w. начать обучение
|
|
1054 - podział na katolicyzm (Wschód) i prawosławie (Zachód), schizma wschodnia, kultura łacińska i grecka, konflikty i wojny
|
|
|
|
начать обучение
|
|
ustrój społeczno-gospodarczo-polityczny, opiera się na zależności ziemskiej, hierarchicznej zależności jednostek, twoje ziemie mogą do kogoś należeć
|
|
|
|
начать обучение
|
|
majątek (ziemia) nadawana wasalowi przez seniora
|
|
|
|
начать обучение
|
|
|
|
|
|
начать обучение
|
|
osoba otrzymująca lenno, podlega seniorowi
|
|
|
|
начать обучение
|
|
najwyższy senior, stojący na szczycie drabiny feudalnej
|
|
|
|
начать обучение
|
|
dobro nadawane wasalowi przez seniora w zamian za wykonywanie określonych obowiązków
|
|
|
|
начать обучение
|
|
|
|
|
|
начать обучение
|
|
przysięga wierności składana seniorowi przez wasala
|
|
|
|
начать обучение
|
|
akt poddnia się wasala seniorowi, fragment umowy lennej
|
|
|
|
начать обучение
|
|
odrębne grupy społeczne posiadające określone prawa i obowiązki: rycerstwo, duchowieństwo, mieszczaństwo, chłopstwo
|
|
|
Funkcje miasta w średniowieczu начать обучение
|
|
gospodarcza, kulturalna, polityczna, militarna
|
|
|
Społeczeństwo średniowiecznego miasta начать обучение
|
|
patrycjat, pospólstwo, plebs
|
|
|
|
начать обучение
|
|
organizacje zrzeszające przedstawicieli danego rzemiosła, które: regulują wielkość i jakość produkcji i cen, nadzorują dostęp do zawodu, mają samorząd zawodowy, uczestniczą w obronie miasta
|
|
|
|
начать обучение
|
|
jednolita kultura, władza cesarska i papieska, dominacja kościoła i religii, uniwerslana - powszechne występowanie (łacina, chrześcijaństwo, ideały, organizacja społeczeństwa)
|
|
|
|
начать обучение
|
|
szkolnictwo (duchowni prowadzą szkoły) i administracja (pomoc przy zarządzaniu państwem)
|
|
|
Rola średniowiecznych zakonów начать обучение
|
|
religia, nauka, kultura, szkoły, szpitale, wiedza techniczna, wzór do naśladowania, szerzenie chrześcijaństwa, zachowanie starożytnego dziedzictwa
|
|
|
|
начать обучение
|
|
mieszkają w dworach i zamkach, ćwiczą walkę, bawią się na ucztach, polowaniach, turniejach, kultura: ideał rycerskości, damy, poezja, zamki
|
|
|
Kultura miejska - średniowiecze начать обучение
|
|
mieszkają w kamienicach i drewnianych domach, handel i rzemiosło, targi, jarmarki, kuglarze, kultura: architektura miejska, uniwersytety, teatry uliczne
|
|
|
|
начать обучение
|
|
walka chrześcijan o wyparcie Maurów z Półwyspu Iberyjskiego (VIII - XV w.)
|
|
|
Przyczyny odkryć geograficznych начать обучение
|
|
metale szlachetne, trudny handel ze wschodem przez Turków, nowe drogi morskie do Chin i Indii, rywalizacja kupców europejskich i arabskich, ciekawość, szerzenie chrześcijaństwa, wynalezienie busoli, karaweli, koniec rekonkwisty
|
|
|
|
начать обучение
|
|
1492 - odkrycie drogi morskiej do Ameryki
|
|
|
|
начать обучение
|
|
1497 - 1498 - wyprawa do Indii
|
|
|
|
начать обучение
|
|
1519 - 1522 - podróż dookoła świata
|
|
|
|
начать обучение
|
|
1419 - 1460 - organizuje wyprawy morskie wzdłuż wybrzeży Afryki
|
|
|
|
начать обучение
|
|
1487 - okrycie Przylądka Dobrej Nadziei w Afryce
|
|
|
|
начать обучение
|
|
1519 - 1521 - podbój Meksyku - państwo Azteków
|
|
|
|
начать обучение
|
|
1531 - 1534 - podbój państwa Inków
|
|
|
Skutki odkryć geograficznych начать обучение
|
|
powstanie kolonii - rywalizacja, walki z rodzimą ludnością, śmierć Azteków i Inków, Hiszpania i Portugalia to mocarstwa, spadek znaczenia szlaków śródziemnomorskich, metale szlachetne, migracja, chrystianizacja, nowe towary, niewolnictwo, ofiary, wiedza
|
|
|
|
начать обучение
|
|
niewykształcony kler, brak ideałów chrześcijańskich, fiskalizm, upadek autorytetu papieża, humaniści krytykują kościół, ludzie świeccy vs. duchowi
|
|
|
|
начать обучение
|
|
1517 r. - 95 tez Marcina Lutra przeciw odpustom (początek reformacji)
|
|
|
|
начать обучение
|
|
zbawienie - wiara i łaska Boga, tylko Biblia, bez kościołów i duchownych, likwidacja zakonu i celibatu, brak Maryji, świętych, obrazów, 2 sakramenty - chrzest i eucharystia, języki narodowe w liturgii, kościół słucha państwa
|
|
|
|
начать обучение
|
|
1541 r. - Jan Kalwin z Francji zakłada gminę wyznaniową w Genewie, Szwajcarii
|
|
|
|
начать обучение
|
|
kalwinizm, losy człowieka z góry określone przez Boga
|
|
|
|
начать обучение
|
|
predestynacja, tylko Biblia, ale wykłady Kalwina, brak zakonu i celibatu, brak Maryji, świętych, obrazów, 2 sakramenty - chrzest i Eucharystia, kościół niezależny od państwa, wyrzekanie się przyjemności, bogactwo dowodem łaski bożej
|
|
|
|
начать обучение
|
|
1534 r. - akt supremacji - zerwanie związków z Rzymem przez króla Henryka VIII (brak zgody na rozwód, chęć wzmocnienia pozycji i przejęcia majątku kościoła)
|
|
|
|
начать обучение
|
|
król głową kościoła - bez papieża, zniesienie przywilejów duchowieństwa, konfiskata majątku zakonów i opornych duchownych, angielski w liturgii, zachwanie hierarchii kościoła i dogmatów
|
|
|
Kontrreformacja (odnowa kościoła) начать обучение
|
|
działania kościoła katolickiego na rzecz jego odnowy i przeciwdziałania reformacji
|
|
|
Sobór trydencki - papież (1545 - 1563) начать обучение
|
|
reformy w kościele, koniec prostetantów, pojednanie chrześcijan, odzyskanie pozycji kościoła w Europie
|
|
|
Święte Oficjum - papież (1542) начать обучение
|
|
walka z protestantami i herezją, procesy przeciwko heretykom, tortury i palenie na stosach, księgi zakazane
|
|
|
Jezuici - Ignacy Loyola (1540) начать обучение
|
|
nawracanie pogan i prostetantów, działanie przez oświatę i publikacje, szkoły, działania misyjne, dyskusja z protestantami
|
|
|
|
начать обучение
|
|
epoka w dziejach cywilizacji początkowo we Włoszech XIV wieku i trwająca do XVI wieku
|
|
|
|
начать обучение
|
|
osłabienie kościoła, powrót do antycznej Grecji i Rzymu, napływ ludzi z Bizancjum, zamożni ludzie to mecenat, odkrycia geograficzne i naukowe, druk
|
|
|
|
начать обучение
|
|
człowiek w centrum zainteresowań (renesans, odrodzenie)
|
|
|
|
начать обучение
|
|
człowiek wszechstronny, wiara w ludzki rozum i jego możliwości (renesans, odrodzenie)
|
|
|
Odrodzenie, renesans - charakterystyka начать обучение
|
|
antropocentryzm, humanizm, "Jestem człowiekiem i nic co ludzie nie jest mi obce" - Terencjusz, odrodzenie antycznej literatury i sztuki, obalenie religii na rzecz nauki, piękno i radość życia, krytyka kościoła
|
|
|
Rola druku (1450) w upowszechnianiu nowych idei начать обучение
|
|
spadek cen i powielanie dzieł literackich, dostęp większej grupy ludzi do słowa pisanego, kościół nie decyduje o tym co możemy wiedzieć, większa edukacja dla biedniejszych
|
|
|
Rafael Santi (1483 - 1520 - renesans) начать обучение
|
|
Szkoła ateńska, Przemienienie Pańskie, Madonna ze szczygłem
|
|
|
Leonardo da Vinci (1452 - 1519 - renesans) начать обучение
|
|
filozof, uczony, malarz, rzeźbiarz, architekt, dzieła: Mona Lisa, Dama z łasiczką, Ostatnia Wieczerza (Mediolan), człowiek witruwiański
|
|
|
Michał Anioł (1475 - 1564 - renesans) начать обучение
|
|
Pieta watykańska, Madonna przy schodach, rzeźba Dawida, sklepienie kaplicy sykstyńskiej
|
|
|
Mikołaj Kopernik (1473 - 1543 - renesans) начать обучение
|
|
astronom, matematyk, ekonomista, lekarz, duchowny, autor "O obrotach sfer niebieskich" - teoria heliocentryczna
|
|
|
Galileusz - włoski astronom i fizyk (renesans) начать обучение
|
|
zrobił lunetę i mikroskop, był za teorią Kopernika, odkrył siły bezwładności i księżyców Jowisza, prześladowany przez Kościół
|
|
|
|
начать обучение
|
|
rozprawa filozoficzna Erazma z Rotterdamu - krytykował ludzi w renesansie
|
|
|
Erazm z Rotterdamu (renesans) начать обучение
|
|
holenderski uczony i humanista, twórca "Pochwały głupoty" twórca irenizmu - powrót do jedności chrześcijan, zwolennik pacyfizmu, krytyk kościoła, poglądy podobne do Lutra, pedagog, wydawał starożytne dzieła, przełożył Nowy Testament na grekę
|
|
|
|
начать обучение
|
|
władza w rękach jednej osoby - monarchy, on ustanawia prawo i kieruje państwem bez żadnej kontroli "Państwo to ja" - Ludwik XIV
|
|
|
|
начать обучение
|
|
|
|
|
|
начать обучение
|
|
wspieranie własnego eksportu przy ograniczeniu importu towarów
|
|
|
Monarchia absolutna we Francji Ludwika XIV (1643 - 1715) начать обучение
|
|
"Państwo to ja", zarządzanie przy pomocy urzędników odpowiedzialnych przed królem, powiększanie terytorium Francji, fiskalizm, merkantylizm, kontrola społeczeństwa, liczna policja, podporządkowanie sobie kościoła i szlachty
|
|
|
Anglia monarchią parlamentarną начать обучение
|
|
Deklaracja Praw Narodu Angielskiego (1689), władza króla ograniczona przez parlament, koniec feudalizmu, równość wobec prawa, katolicy nie mogą pełnić funkcji państwowych, możliwość awansu społecznego bez względu na pochodzenie
|
|
|
władza króla w Anglii (monarchia parlamentarna) начать обучение
|
|
władza jest ograniczona przez parlament (Izba Lordów i Izba Gmin)
|
|
|
o czym decyduje parlament (Anglia monarchią) начать обучение
|
|
parlament decyduje o nowych prawach, podatkach, liczebności armii
|
|
|
Przyczyny wojny o niepodległość USA начать обучение
|
|
Anglicy biorą surowce, narzucanie wysokich cen i ceł, brak reakcji na postulaty kolonistów, brak przedstawiciela w parlamencie brytyjskim, bojkot angielskich towarów i zarządzeń władz brytyjskich
|
|
|
|
начать обучение
|
|
Pierwsza bitwa o niepodległość USA przeciw UK, 19 kwietnia 1775
|
|
|
Polacy walczący wraz ze Stanami o niepodległość начать обучение
|
|
Kazimierz Pułaski, Tadeusz Kościuszko
|
|
|
Podpisanie "Deklaracji niepodległości" i utworzenie USA - kiedy начать обучение
|
|
|
|
|
Pokój USA i UK po wojnie o niepodległość - kiedy начать обучение
|
|
3 września 1783 r., uznanie niepodległości Stanów
|
|
|
Przebieg wojny o niepodległość USA przeciw UK начать обучение
|
|
1775 - starcie pod Lexington, 4 lipca 1776 - "Deklaracja niepodległości", wojna partyzancka, 1777 - kapitulacja Anglików pod Saratogą, Francja i niektórzy polacy wspierają USA, 1781 - kapitulacja UK pod Yorktown, 1783 - wygrana USA
|
|
|
Skutki wojny o niepodległość w USA начать обучение
|
|
uznanie niepodległości przez UK (1783), konstytucja 12 stanów w Filadelfii (1787), republika - trójpodział władzy, prezydent, prawa wyborcze białych mężczyzn
|
|
|
|
начать обучение
|
|
władza ustawodawcza - kongres, izba reprezentantów, senat, władza wykonawcza - prezydent, władza sądownicza - sądy, robią jak w Polsce
|
|
|
|
начать обучение
|
|
Bogate mieszczaństwo we Francji
|
|
|
Przyczyny rewolucji francuskiej (1789 - 1799) начать обучение
|
|
kryzys finansowy monarchii, wysokie podatki, niechęć wobec absolutyzmu, popularność idei oświeceniowej, "opinia publiczna" - krytyka monarchii i chęć reformy, nieurodzaj, droga żywność, burżuazja chce mieć wpływy
|
|
|
Wielki terror (rewolucja francuska) начать обучение
|
|
zwalczanie przeciwników rewolucji, zwalczanie kościoła przez Komitet Ocalenia Publicznego z Robespierrem na czele (1793 - 1794)
|
|
|
Dyktatura Jakobinów (i Robespierrego) w czasie rewolucji francuskiej начать обучение
|
|
Jakobini to radykalni lewicowcy, przeciwnicy monarchii, mieli Wielki Terror (1793 - 1794), masowo gilotynowali przeciwników politycznych, zabijali niewinnych, konfiskowali majątek arystokracji i kościoła, tłumili bunty, śmierć 40 tys. osób
|
|
|
Idee oświeceniowe (XVII - do początku XIX w.) начать обучение
|
|
wolność i równość wszystkich ludzi, rozum, nauka, krytyka kościoła, tolerancja religijna, koncepcja umowy społecznej
|
|
|
Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela (Francja - 1789 - rewolucja francuska) начать обучение
|
|
dokument uchwalony przez Zgromadzenie Narodowe, idee oświeceniowe, naród źródłem wiedzy, wolność słowa, tolerancja wyznaniowa, nienaruszalność własności, dokument wprowadzający pojęcie praw człowieka
|
|
|
Skutki rewolicji francuskiej (1789 - 1799) начать обучение
|
|
brak feudalizmu, koniec nierówności wobec prawa, upowszechnienie oświaty, rozdział kościoła od państwa, ideały rewolucji (wolność, równość, braterstwo), natchnienie narodów walczących o wolność, tysiące ofiar, wzór dla przyszłych rewoluncjonistów
|
|
|
Rola Kodeksu Napoleona w dziejach światowego prawa (1804) начать обучение
|
|
zbiór przepisów regulujących sprawy osobiste, rodzinne i majątkowe, podstawa i wzór nowoczesnego prawa cywilnego w wielu państwach
|
|
|
Zasady kodeksu Napoleona (1804) начать обучение
|
|
ujednolicenie prawa, wolność osobista, równość wobec prawa, laicyzacja - uniezależnienie od religii, nienaruszalność własności prywatnej, swoboda działalności gospodarczej, wolność myśli i wyznaniowa
|
|
|
Zmiany przeprowadzone we Francji przez Napoleona начать обучение
|
|
centralizacja - dyktator, scentralizowane urzędy, rozbudowana policja, konkordat z papieżem - biskupi sobie normalnie żyją (1801), Bank Francji, wspieranie rolnictwa, licea, zwalczanie korupcji, reforma administracji - prefekci i merowie
|
|
|
Legiony Polskie we Włoszech - kiedy начать обучение
|
|
1797 r. w Republice Lombardziej za zgodą Napoleona
|
|
|
Dowódca Legionów Polskich utworzonych w 1797 roku начать обучение
|
|
|
|
|
Legiony Polskie we Włoszech начать обучение
|
|
1797 r., generał to Jan Henryk Dąbrowski, ok. 8 tys. ochotników i jeńców z Austrii, promocja patriotyzmu, ale wykorzystywane do zwlaczania ruchów niepodległościowych
|
|
|
|
начать обучение
|
|
Napoleon i car Rosji Aleksander I zawarli przymierze, Rosja zabrała Prusom ziemie II i III zaboru, powstało Księstwo Warszawskie
|
|
|
|
начать обучение
|
|
1807 - 1815 r., podporządkowane cesarstwu francuskiemu, Napoleonowi, powstało przez pokój w Tylży
|
|
|
Konstytucja Księstwa Warszawskiego (1807 - 1815) начать обучение
|
|
konstytucja nadana przez Napoleona, władza konstytucyjna, król saski Fryderyk August, dziedziczny tron, prowadził politykę zagraniczną, był 2-izbowy sejm, brak władzy sądowniczej
|
|
|
Księstwo Warszawskie - chronologia начать обучение
|
|
1807 - traktat w Tylży, utworzenie, 1809 - wojna z Austrią, bitwa pod Raszynem, powiększenie Księstwa, 1812 - po stronie Napoleona wojsko idzie na Rosję, 1813 - Napoleon przegrał, Rosja zajmuje teren księstwa
|
|
|
Ziemie Polskie po kongresie wiedeńskim начать обучение
|
|
1815 - zostało zlikwidowane Księstwo Warszawskie, powstało Królestwo Polskie, Wielkie Księstwo Poznańskie i Rzeczpospolita Krakowska
|
|
|
|
начать обучение
|
|
Po kongresie wiedeńskim powstało Królestwo Polskie, Księstwo Poznańskie i Rzeczypospolita Krakowska, Księstwo Warszawskie zlikwidowane
|
|
|
|
начать обучение
|
|
Powstało po kongresie wiedeńskim w 1815, zamiast Księstwa Warszawskiego
|
|
|
Wielkie Księstwo Poznańskie начать обучение
|
|
Powstało po kongresie wiedeńskim w 1815 razem z Królestwem Polskim i Rzeczpospolitą Krakowską zamiast Księstwa Warszawskiego
|
|
|
Rzeczypospolita Krakowska начать обучение
|
|
Powstała po kongresie wiedeńskim w 1815 razem z Królestwem Polskim zamiast Księstwa Warszawskiego
|
|
|
Kongres Wiedeński (1814 - 1815) начать обучение
|
|
spotkanie monarchów żeby uporzadkować świat po Napoleonie, "tańczący kongres", ważne są Rosja, Prusy, Austria, UK i Francja, zmiany terytorialne, przywrócenie ładu, zasdy legityzmu, równowagi sił i restauracji
|
|
|
Zasada legityzmu (kongres wiedeński) начать обучение
|
|
Władcy obaleni przez Napoleona i rewolucję francuską odzyskali tron
|
|
|
Zasada równowagi sił (kongres wiedeński) начать обучение
|
|
Jedno państwo nie mogło się wywyższać i być silniejsze niż drugie, żeby nie wyszła kolejna Francja z tego
|
|
|
Zasada restauracji (kongres wiedeński) начать обучение
|
|
Rody, które utraciły władzę przez rewolucję francuską lub Napoleona miały ją odzyskać (Burbonowie - Ludwik XVIII i Karol X)
|
|
|
|
начать обучение
|
|
sojusz Rosji, Austrii i Prus, mieli zapewnić pokój i ład oparty na chrześcijaństwie, naprawdę zwalczali ruchy wolnościowe i rewolucyjne, utrzymywali pokongresowy porządek
|
|
|
|
начать обучение
|
|
kierunek polityczny opierający się na: silnej monarchii, religii, podziale stanowym, tradycji w państwie, działanie: cenzura, policja, kontrola oświaty, tłumienie buntów
|
|
|
|
начать обучение
|
|
1848 - 1849 fala wystąpień przeciw feudalizmowi, walka o wolność, własne państwo, zjednoczenie, uczestniczyli wszyscy poza UK, Rosją i Półwyspem Iberyjskim, najbardziej Francja, Austria, państwa włoskie i niemieckie
|
|
|
Socjalizm (XVIII i XIX w.) начать обучение
|
|
ruch społeczny dążący do wprowadzenia powszechnej równości i sprawiedliwości
|
|
|
Liberalizm (XVII - XVIII w.) начать обучение
|
|
Pełna wolność jednostki, równość, konstytucja, tolerancja religijna, wolność gospodarcza, przestrzeganie praw człowieka
|
|
|
Socjaldemokracja (XIX w.) начать обучение
|
|
Idea głosząca budowę sprawiedliwego społeczeństwa opartego na zasadach demokratycznych, bez użycia przemocy
|
|
|
|
начать обучение
|
|
likwidacja własności prywatnej, społeczeństwo bezklasowe, zniesienie różnic religijnych, narodościowych, ateizm, marksizm - odmiana komunizmu
|
|
|
Wojna sencesyja w USA - kiedy начать обучение
|
|
|
|
|
Przyczyny wojny sencesyjnej начать обучение
|
|
abolicjonizm, sprzeciw Południa wobec ceł, konflikt polityczny, Północ - władza centralna, Południe - autonimia, Abraham Lincoln z Północy prezydentem, 1860/61 - 11 stanów południowych ogłasza secesję i tworzy Konfederację
|
|
|
|
начать обучение
|
|
Ruch przeciwko niewolnictwu
|
|
|
|
начать обучение
|
|
luźny związek państw oparty na umowie międzynarodowej w celu prowadzenia wspólnej polityki zagranicznej
|
|
|
|
начать обучение
|
|
śmierć, zniszczenie materialne południa, nienawiść między północą a południem, zamach na Lincolna, rasizm - Ku Klux Klan, zniesienie niewolnictwa, zagospodarowanie zachodu i Alaski, rozwój gospodarczy
|
|
|
|
начать обучение
|
|
W Anglii w II połowie XVIII w., w Europie od 1870, przemiany techniczne, ekonomiczne i społeczne, które doprowadziły do rozwoju gospodarki opartej o przemysł
|
|
|
Gdzie i kiedy rozpoczeła się rewolucja przemysłowa начать обучение
|
|
W Anglii w II połowie XVIII w.
|
|
|
Najważniejsze wynalazki do II połowy XIX w. начать обучение
|
|
maszyna parowa do ruchu obrotowego, do napędzania maszyn fabrycznych, młyn i pompy, do kolei i statków parowych, mechaniczna przędzarka, węgiel - koks
|
|
|
Skutki rewolucji przemysłowej начать обучение
|
|
potrzebne węgiel i żelazo, industrializacja, masowe wytwarzanie towarów, robotnicy, Anglia i Europa dominują, niszczenie przyrody, urbanizacja, kolej, statki parowe, drogi, kanały, linie kolejowe
|
|
|
|
начать обучение
|
|
|
|
|
|
начать обучение
|
|
nowa grupa społeczna w czasie rewolucji przemysłowej
|
|
|
|
начать обучение
|
|
|
|
|
Kolej parowa, statki parowe - kiedy начать обучение
|
|
|
|
|
Przemiany społeczne w czasie rewolucji przemysłowej начать обучение
|
|
społeczeństwo stanowe zastąpione społeczeństwem klasowym, konflikty społeczne - robotnicy vs właściciele fabryk, związki zawodowe
|
|
|
|
начать обучение
|
|
powstało w czasie rewolucji przemysłowej (klasa wyższa, średnia i niższa)
|
|
|
|
начать обучение
|
|
XVIII w. UK, walczą o poprawę sytuacji robotników
|
|
|
Rewolucja techniczna (druga rewolucja przemysłowa) начать обучение
|
|
1870 - XX w., proces zmian w technice i przemyśle opierający się na: użyciu ropy (silniki spalinowe), energii elektrycznej, przemyśle chemicznym
|
|
|
Rewolucja techniczna kiedy начать обучение
|
|
|
|
|
Silniki spalinowe - kiedy начать обучение
|
|
|
|
|
|
начать обучение
|
|
walka o zrównanie w prawach z mężczyznami, wcześniej nie miały praw politycznych, nie mogły się kształcić i pracować, XIX w.,1863 - otwarcie uczelni dla kobiet we Francji, sufrażystki
|
|
|
Walka o zrównanie w prawach z mężczyznami to начать обучение
|
|
|
|
|
|
начать обучение
|
|
walka o prawa wyborcze kobiet
|
|
|
Prawa wyborcze dla kobiet w Nowej Zelandii - kiedy начать обучение
|
|
|
|
|
Prawa wyborcze dla kobiet w Finlandii - kiedy начать обучение
|
|
|
|
|
Prawa wyborcze dla kobiet w Polsce - kiedy начать обучение
|
|
|
|
|
|
начать обучение
|
|
ludzie czytają i mają świadomość, opór wobec konserwatywnych rządów, Ameryka wzorem, oparcie na parlamencie, rozwój partii politycznych, wszyscy mężczyźni mogą głosować
|
|
|
