Вопрос  |
Ответ |
Hierarchiczna budowa organizmów начать обучение
|
|
atom pierwiastka - > związek chemiczny - > komórka - > tkanka-> narząd - > układ narządów - > organizm
|
|
|
PIERWIASTKI CHEMICZNE makroelementy начать обучение
|
|
stanowią 0.01% lub więcej suchej masy organizmu
|
|
|
PIERWIASTKI CHEMICZNE MAKROELEMENTY pierwiastki biogenne начать обучение
|
|
główne składniki związków organicznych np. węgiel C, wodór H, tlen O, azot N, fosfor P, siarka S
|
|
|
PIERWIASTKI CHEMICZNE MAKROELEMENTY pozostałe makelementy начать обучение
|
|
wapń Ca, magnez Mg, potas K, sód Na, chlor Cl
|
|
|
PIERWIASTKI CHEMICZNE MIKROLELEMENTY начать обучение
|
|
stanowią 0.01% suchej masy organizmów np. żelazo Fe, jod J, fluor F i inne
|
|
|
ZWIĄZKI CHEMICZNE nieorganiczne начать обучение
|
|
|
|
|
ZWIĄZKI CHEMICZNE organiczne начать обучение
|
|
związki węgla -węglowodany (cukry, sacharydy) -białka -lipidy (tłuszcze) -kwasy nukleinowe
|
|
|
|
начать обучение
|
|
a) nadbudowa polarna - biegun dodatni i ujemny B) cząsteczki wody połączone są wiązaniami wodorowymi H2O
|
|
|
|
начать обучение
|
|
KOHEZJA - wzajemne przyciąganie się cząsteczek danej substancji. ADHEZJA - oddziałowywanie miedzyczasteczkowe stykajacych się substancji. Napięcie powierzchniowe - na styku powierzchni wody z powietrzem woda tworzy elastyczną wodę.
|
|
|
|
начать обучение
|
|
Dobry rozpuszczalnik - umożliwia rozpuszczanie i transport substancji. Wysokie ciepło parowania. Duże ciepło właściwe. Gęstość zależy od temperatury - największą gęstość woda ma w temp. 4°C
|
|
|
WODA JAKO SKŁADNIK ORGAZNIMU начать обучение
|
|
jej zawartość zależy od środowiska życia, etapu rozwoju, stanu zdrowia. Woda jest środowiskiem życia organizmów
|
|
|
|
начать обучение
|
|
Skrobia wybarwia się na ciemno granatowo (fioletowo) pod wpływem jodyny lub płynu Lugola
|
|
|
|
начать обучение
|
|
GŁÓWNE ŹRÓDŁO ENERGII - Proste: galaktoza, glukoza, fruktoza, Dwu: maltoza laktoza sacharoza
|
|
|
|
начать обучение
|
|
budulcowa i zapasowa - Dwu: sacharoza, Wielo: skrobia, glikogen, chityna, celuloza
|
|
|
|
начать обучение
|
|
Składnik kwasów nukleinowych - Proste: ryboza, deoksyryboza
|
|
|
|
начать обучение
|
|
glukoza, galaktoza, fruktoza, ryboza, deoksryboza
|
|
|
|
начать обучение
|
|
Chityna, Skrobia, celuloza, glikogen
|
|
|
|
начать обучение
|
|
Maltoza, sacharoza, laktoza
|
|
|
|
начать обучение
|
|
są polimerami zbudowanym z 20 różnych rodzajów aminokwasów
|
|
|
|
начать обучение
|
|
-BIAŁKA PROSTE - zbudowane tylko z aminokwasów np. keratyna. BiAŁKA ZŁOŻONE - zbudowane z aminokwasów i części niebiałkowej np. kolagen, hemoglobina, mioglobina
|
|
|
|
начать обучение
|
|
cukry, tłuszcze, kwasy nukleinowe
|
|
|
|
начать обучение
|
|
ENZYMATYCZNA - enzym trawienny wytwarzany w żołądku i odpowiada za twarienie białek. STRUKTURALNA - keratyna - buduję włosy i paznokcie, kolagen buduję skórę ścięgna i więzadła. MAGAZYNUJACA- mioglobina gromadzi tlen w mięśniach
|
|
|
|
начать обучение
|
|
TRANSPORTOWA - hemoglobina przenosi tlen i dwutlenekwegla ODPORNOŚCIOWA. OCHRONNA
|
|
|
|
начать обучение
|
|
-regulują pracę organizmu -odpowiadają za ruch -wykrywają sygnały i przekazują je do wnętrza komórek - stanowią zapas substancji odżywczych -przenoszą elektronu
|
|
|
|
начать обучение
|
|
Kolagen - skóra, ścięgna, więzadła. Keratyna - włosy, paznokcie. Hemoglobina - krew Mioglobina - mięśnie
|
|
|
|
начать обучение
|
|
łączenie się cząsteczek koloidu (wysolenie) w większe struktury białek PROCES ODWRACALNY
|
|
|
|
начать обучение
|
|
ROZPUSZCZAJĄ SIĘ W WODZIE tworząc roztwór koloidalny, pod wpływem soli metali lekkich ulegają koagulacji
|
|
|
|
начать обучение
|
|
stężone kwasy i zasady sole metali ciężkich (np. rtęci) alkohole
|
|
|
Czynniki FIZYCZNE powodujące denaturację białek начать обучение
|
|
-wysoka temp. -Promieniowanie UV -promieniowanie rentgenowskie -wysokie ciśnienie
|
|
|
|
начать обучение
|
|
naruszenie struktury przestrzennej białka – ścinanie się białka PROCES NIEODWRACALNY
|
|
|
|
начать обучение
|
|
-środowisko życia organizmów -Napięcie pow. pozwala małym owadom unosić się na jej pow. -Dobry rozpuszczalnik środowisko, w którym mogą zachodzić reakcje chemiczne -Wysokie ciepło parowania – umożliwia organizmom termoregulację
|
|
|
|
начать обучение
|
|
Gęstość zależy od temp. - pozwala organ. Wodnym przetrwać zimę pod powierzchnią lodu -Duże ciepło właściwe – chroni organizmy przed nagłymi zmianami temp otoczenia i umożliwia utrzymanie stałej temperatury ciała
|
|
|
|
начать обучение
|
|
(cukier słodowy) (dwucukry) produkt rozkładu skrobi
|
|
|
|
начать обучение
|
|
(cukier mlekowy) (dwucukry) składnik mleka ssaków
|
|
|
|
начать обучение
|
|
(cukier buraczany, trzcinowy) (dwucukry) główna forma transportowa cukrów u roślin
|
|
|
|
начать обучение
|
|
(wielocukry) materiał zapasowy u roślin
|
|
|
|
начать обучение
|
|
(wielocukry) Materiał zapasowy u zwierząt i grzybów, u człowieka w wątrobie i mięśniach
|
|
|
|
начать обучение
|
|
(cukry proste) składnik laktozy
|
|
|
|
начать обучение
|
|
(wielocukry) Ściana komórkowa roślin, składnik błonnika pokarmowego
|
|
|
|
начать обучение
|
|
(wielocukry) Buduje ściany komórkowe grzybów oraz szkielet zewnętrzny stawonogów (np. owadów)
|
|
|
|
начать обучение
|
|
(cukry proste) podstawowe źródło energii
|
|
|
|
начать обучение
|
|
|
|
|
|
начать обучение
|
|
(cukry proste) RNA – powstawanie białek
|
|
|
|
начать обучение
|
|
(cukry proste) DNA – nośnik informacji genetycznej
|
|
|
|
начать обучение
|
|
grupa związków zbudowana w większości z alkoholu i wyższych kwasów tłuszczowych
|
|
|
|
начать обучение
|
|
- proste – woski, tłuszcze właściwe - złożone – fosfolipidy, glikolipidy
|
|
|
|
начать обучение
|
|
- roślinne – oliwa, olej, masło kakaowe, olej kokosowy - zwierzęce – smalec, tran, łój, masło
|
|
|
|
начать обучение
|
|
- stałe – masło, smalec, łój - ciekłe – olej, tran, oliwa
|
|
|
|
начать обучение
|
|
|
|
|
|
начать обучение
|
|
lipidy proste = Alkohol + 3 kwasy tłuszczowe
|
|
|
|
начать обучение
|
|
- nie rozpuszczają się w wodzie, są hydrofobowe (nie lubią wody) - mają mniejszą gęstość od wody – unoszą się na wodzie - rozpuszczają się w rozpuszczalnikach organicznych - benzyna
|
|
|
lipidy OBECNOŚĆ KWASÓW TŁUSZCZOWYCH начать обучение
|
|
- nasycone – masło, łój, smalec - nienasycone – olej, oliwa
|
|
|
Kwasy tłuszczowe Nienasycone начать обучение
|
|
mają co najmniej jedno wiązanie podwójne, występują w tłuszczach roślinnych, w temp. Pokojowej, postaci płynnej
|
|
|
Kwasy tłuszczowe Nasycone начать обучение
|
|
Mają pojedyncze wiązania, występują w tłuszczach zwierzęcych, w temp. Pokojowej, postaci stałej
|
|
|
Tłuszcze właściwe właściwości начать обучение
|
|
- wysokoenergetyczny materiał zapasowy organizmów - tworzą warstwę podskórną, która pełni funkcję termoizolacyjną - stanowią ochronę mechaniczną narządów wewnętrznych przed urazami
|
|
|
|
начать обучение
|
|
pełnią funkcję ochronną – wchodzą w skład błon komórkowych
|
|
|
|
начать обучение
|
|
Lipidy złożone = alkohol + kwasy tłuszczowe + dodatkowe związki
|
|
|
|
начать обучение
|
|
|
|
|
|
начать обучение
|
|
- chronią rośliny przed nadmiernym parowaniem wody - budują plastry w ulu - tworzą nieprzemakalną powłokę
|
|
|
rodzaje kwasów nukleinowych начать обучение
|
|
|
|
|
|
начать обучение
|
|
- usztywnienie błon komórkowych - niezbędny do syntezy witaminy D - synteza hormonów
|
|
|
|
начать обучение
|
|
|
|
|
|
начать обучение
|
|
1. reszta kwasu fosforowego 2. cukier -RNA lub DNA 3. Jedna z zasad – adenina, guanina, cytozyna, uracyl, tymina
|
|
|
|
начать обучение
|
|
|
|
|
|
начать обучение
|
|
kwas deoksyrybonukleinowy
|
|
|
|
начать обучение
|
|
DNA – komórki eukariotyczne – roślinna, zwierzęca, grzybowa RNA – jądro komórkowe, rybosomy
|
|
|
|
начать обучение
|
|
|
|
|
budowa kwasów nukleinowych начать обучение
|
|
DNA- dwie nici, które są ze sobą połączone i spiralnie skręcone (podwójna helisa) RNA – jedna nić RNA
|
|
|
|
начать обучение
|
|
-ATP – główne źródło energii - NAD+, NADP+, NADPH, FAD – akceptory elektronów i protonów
|
|
|
|
начать обучение
|
|
rRNA – rybosomy RNA tRNA – transportujący RNA mRNA – informujący RNA
|
|
|
